-
Metastaz nədir?
-
Sümük metastazı nədir və necə baş verir?
-
Sümük metastazının əlamətləri bunlardır:
-
Xərçəng xəstəliyində metastaz necə baş verir?
-
Metastazın diaqnostikası və müalicəsi
-
Müalicə üsullarına aşağıdakılar daxildir:
Metastaz nədir?
Metastaz nədir, sualına bu şəkildə cavab verə bilərik ki, metastaz, xərçəng hüceyrələrinin ilkin yaranma yerindən ayrılaraq qan və ya limfa sistemi vasitəsilə bədənin digər orqanlarına və toxumalarına yayılması prosesidir. Bu vəziyyət, xərçəngin ilkin mərhələdən daha ağır və mürəkkəb bir mərhələyə keçdiyini göstərir. Xərçəng metastazı, hüceyrələrin toxumalara yapışaraq yeni şişlər əmələ gətirməsi ilə ortaya çıxır. Metastazın baş verdiyi yerlər xərçəng növündən asılı olaraq dəyişə bilər və simptomlar da yayılma istiqamətinə uyğun olaraq müxtəliflik göstərə bilər.
Metastaz prosesi yalnız xərçəng hüceyrələrinin bədəndə hərəkət etməsi deyil, həm də yeni mühitlərə uyğunlaşaraq burada çoxalmağa başlaması ilə əlaqədardır. Bu, xərçəngin müalicəsini daha da çətinləşdirən əsas səbəblərdən biridir.
Sümük metastazı nədir və necə baş verir?
Sümük metastazı, xərçəng hüceyrələrinin qan vasitəsilə sümüklərə yayılması nəticəsində baş verir. Sümüklərə metastaz edən xərçənglər arasında ən çox süd vəzi xərçəngi, prostat xərçəngi və ağciyər xərçəngi yer alır. Xərçəngin sümüklərə metastazı zamanı, sümük toxuması xərçəng hüceyrələri tərəfindən zəiflədilir, bu da qırılma riskini artırır və güclü ağrılara səbəb olur.
Sümük metastazının əlamətləri bunlardır:
Güclü və davamlı sümük ağrıları;
Sümüklərin kövrəkliyinin artması və qırılma riskinin çoxalması;
Hərəkət məhdudiyyəti və fiziki fəaliyyət zamanı çətinliklər;
Yorğunluq və halsızlıq.
Metastaz adətən onurğa, çanaq sümükləri, qabırğa və uzun sümüklərdə müşahidə edilir. Xüsusilə onurğa metastazları sinirlərə təzyiq edərək əzələ zəifliyi və hətta iflicə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət ciddi diaqnoz və müalicə tələb edir.
Süd vəzi xərçəngi metastazının əlamətləri
Süd vəzi xərçəngi metastazının əlamətləri, xərçəngin yayılma yerindən asılı olaraq fərqlidir. Məsələn:
Ağciyərlərə metastaz: Uzun müddətli öskürək, nəfəs darlığı və bəzən sinədə ağrı ilə özünü göstərir.
Qaraciyərə metastaz: Qarında ağrılar, sarılıq və iştahsızlıq müşahidə olunur.
Sümüklərə metastaz: Güclü sümük ağrıları, qırılmalar və hərəkət çətinliyi.
Beyinə metastaz: Baş ağrıları, yaddaş itkisi, görmə və ya nitq problemləri.
Metastaz əlamətləri, xərçəngin inkişaf mərhələsinə və təsir etdiyi toxuma növünə görə müxtəliflik göstərə bilər. Bu əlamətlər arasında:
Xroniki yorğunluq;
Çəki itkisi və iştahsızlıq;
İltihablanma və ağrı;
Şişliklər və dəri dəyişiklikləri müşahidə olunur.
Erkən diaqnoz və müalicə bu əlamətlərin təsirini azaltmaq üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Xərçəng xəstəliyində metastaz necə baş verir?
Xərçəng xəstəliyində metastaz, ilkin şişdən ayrılan xərçəng hüceyrələrinin qan dövranı və limfa sistemi vasitəsilə bədənin müxtəlif hissələrinə yayılması ilə baş verir. Bu hüceyrələr, gedib çatdıqları yeni toxumalarda çoxalaraq yeni şişlər əmələ gətirir. Məsələn:
Süd vəzi xərçəngində metastaz ən çox sümüklərə, ağciyərlərə, qaraciyərə və beyinə yayılır.
Ağciyər xərçəngi limfa düyünləri, qaraciyər və beyinə metastaz edir.
Prostat xərçəngi əsasən sümüklərdə metastaz yaradır.
Metastaz baş verməsi üçün xərçəng hüceyrələri yeni toxuma ilə uyğunlaşmalı, burada inkişaf etməli və bədənin müdafiə sistemindən qaça bilməlidir. Bu prosesin mürəkkəbliyi səbəbindən metastazın müalicəsi çox vaxt çətindir.
Metastazın diaqnostikası və müalicəsi
Metastazın diaqnostikası üçün ən çox istifadə edilən üsullar arasında kompüter tomoqrafiyası (KT), maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT), sümük skanerləri və biopsiya yer alır. Erkən diaqnoz xərçəng müalicəsinin uğur şansını artırır.
Müalicə strategiyaları isə metastazın yerləşdiyi yerə, yayılma dərəcəsinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişir.
Müalicə üsullarına aşağıdakılar daxildir:
Kimyaterapiya;
Radioterapiya;
Hormonal terapiya;
Cərrahi müdaxilə.
Hər bir metastaz növü üçün fərqli yanaşmalar tələb olunur. Məsələn, sümük metastazları zamanı sümüyü gücləndirən dərmanlar və ağrını idarə edən terapiyalar tətbiq edilir. Beyinə metastaz hallarında isə radioterapiya daha çox üstünlük təşkil edir.
Metastaz xərçəngin daha mürəkkəb bir mərhələsinə keçdiyini göstərir və ciddi müalicə yanaşması tələb edir. Erkən diaqnostika və mütəmadi tibbi nəzarət metastazın təsirlərini azaltmaq və xəstənin həyat keyfiyyətini artırmaq üçün vacibdir.
* Bu səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün həkiminizlə məsləhətləşin. Bu səhifənin məzmununa Liv Hospitalda tibbi sağlamlıq xidməti haqqında məlumat daxil deyil .
